در مقالات گذشته، شرح دادیم که هدف خدا برای زندگی ما این است که تا زمانی که در این دنیا هستیم، در روحانیت رشد کنیم و به بلوغ برسیم.
در این رشد روحانی، مقیاس و میزان ما همانا رسیدن به “بلندای کامل قامت مسیح” است (رساله به افسسیان ۴:۱۳)، یعنی اینکه شبیه به او بشویم . ما با ایمان آوردن به عیسی مسیح، مانند نوزادی هستیم که در خانوادۀ خدا چشم به جهان می‌گشاید و مانند هر کودک دیگری باید مراحل رشد را طی کنیم و به بلوغ برسیم. در مقالۀ حاضر، به عواملی خواهیم پرداخت که باعث رشد و بلوغ ما می‌شوند.
ما در خانوادۀ الهی همچون یک نوزاد هستیم. هر نوزادی رشد می‌کند؛ ما نیز باید به‌لحاظ روحانی رشد کنیم. اما رشد روحانی ما برخلاف رشد جسمانی کودک، به‌طور خودکار و طبیعی صورت نمی‌گیرد. کودک اگر سالم باشد، با مراقبت والدین و تغذیه و پرورش مناسب، خودبه‌خود رشد می‌کند. اما رشدِ روحانی ما در اثر گذر زمان و خودبه‌خود صورت نمی‌گیرد. ما در رشدِ روحانی خود سهم مهمی برعهده داریم. خدا مانند پدری مهربان از ما که فرزندخواندۀ او شده‌ایم، مراقبت به‌عمل می‌آورد و خوراکِ روحانی را در اختیار ما قرار می‌دهد. اما ما باید از این خوراک تغذیه کنیم. ما در رشدِ روحانی خود نقشی داریم. خدا سهم خود را انجام می‌دهد، ما نیز باید سهم خودمان را انجام دهیم. حال ببینیم سهم خدا در رشد روحانی ما چیست و چگونه انجام می‌پذیرد.
والدینْ نیازهای کودکِ نوزاد خود را تأمین می‌کنند، از او مراقبت به‌عمل می‌آورند و به او خوراک می‌دهند. خدا نیز همچون پدری مهربان نیازهای نوزادانِ روحانی را برآورده می‌سازد. کسی که در روحانیت نوزاد است، تجربۀ بسیار شیرینی از رابطۀ خود با خدا کسب می‌کند، زیرا او تماماً تحت مراقبت خدا قرار دارد، درست مانند یک نوزاد. چنین شخصی همیشه با خوشی از دوره‌های اولیۀ روحانیتِ خود یاد می‌کند و گاه انتظار دارد که رابطه‌اش با خدا همیشه همان طور باشد. در این دورۀ اولیه، اکثر دعاهای او خیلی زود مستجاب می‌گردد و شادی زائدالوصفی را تجربه می‌کند. اما به‌تدریج که رشد کرد، خدا بعضی از مسؤولیت‌ها را بر عهدۀ خودش می‌گذارد، درست همان طور که کودک، پس از طی مراحل اولیۀ رشد، باید خودش بعضی از کارهای خود را انجام دهد. به همین دلیل، بعضی از ایمانداران تصور می‌کنند که رابطه‌شان با خدا تغییر کرده یا اینکه خدا آنان را به حال خود رها ساخته، یا حتی اینکه خودشان از خدا دور شده‌اند، غافل از اینکه ایشان اکنون که رشد کرده‌اند، باید به‌لحاظ روحانی، بیشتر بر روی پای خود بایستند. بنابراین، ضروری است که سهم خدا را در رشدِ خود، به‌خوبی تشخیص دهیم، اما از سهم خود نیز غافل نشویم.
سهم خدا در رشد ما نخست این است که او روحِ مقدس خود، یعنی روح‌القدس را به ما عطا می‌فرماید. روح‌القدس یک شخص است، یک شخص الهی. او با خدای پدر و با پسرِ خدا، عیسی مسیح، از ذاتِ واحدی برخوردار است. او شخص سوم از تثلیث مقدس است. خدای واحد دارای سه شخص است، یعنی پدر، پسر و روح‌القدس. این هر سه شخص، خدای واحد را تشکیل می‌دهند. این یک راز است و در اين مقاله همین‌قدر کافی است بگوییم که خدای پدر روح مقدس خود را به ما می‌بخشد، یعنی به‌نوعی خودِ خدا در ما ساکن می‌گردد. سکونتِ روح‌القدس در ما مهم‌ترین عامل رشد ما است.
مسیح در شبِ آخرِ زندگی بشری خود به شاگردان خود فرمود: “اگر مرا دوست بدارید، احکام مرا نگاه خواهید داشت. و من از پدر خواهم خواست و او مدافعی دیگر به شما خواهد داد که همیشه با شما باشد، یعنی روحِ راستی که جهان نمی‌تواند او را بپذیرد، زیرا نه او را می‌بیند و نه می‌شناسد؛ امّا شما او را می‌شناسید، چرا که نزد شما مسکن می‌گزیند و در شما خواهد بود.” (انجیل یوحنا ۱۴:۱۵-۱۷). طبق این آیات، روح‌القدس در وجود ما مسکن می‌گیرد. زندگی مسیحی بسیار دشوار است، اما خدا روح خود را به ما می‌بخشد تا به ما در این مسیر کمک کند. او در ما ساکن می‌شود. مسیح فرمود که، او همیشه با شما و در شما خواهد بود. ما چنین وعدۀ عظیمی داریم. در ضمن، مسیح فرمود که او “مدافع” ما است. کلمه‌ای که در یونانی برای مدافع به‌کار رفته، می‌تواند به معنای پشتیبان، مددکار و یاور نیز باشد. بله، مسیح، شاگردان خود را تنها نگذاشت و امروز نیز ما را تنها نمی‌گذارد. روح‌القدسْ مدافع، پشتیبان و مددکار ما است. او در تنگیها و مشکلات و مصائب، با ما و در ما است و کمکمان می‌کند. او ما را در مسیر رشد هدایت می‌کند تا به بلوغ برسیم و دیگر به‌لحاظ روحانی، کودک نباشیم.
مسیح در همان سخنان خود، کمی بعد، در مورد روح‌القدس فرمود: “امّا آن مدافع، یعنی روح‌القدس، که پدر او را به نام من می‌فرستد، او همه چیز را به شما خواهد آموخت و هر آنچه من به شما گفتم، به یادتان خواهد آورد.” (انجیل یوحنا ۱۴:۲۶). نکاتِ بسیاری هست که ما باید در مسیر رشد روحانی بیاموزیم. ما همیشه معلمان و خادمین کلیسا را در کنار خود نداریم، اما این وعده را داریم که روح‌القدس به ما تعلیم می‌دهد. این تعلیم که روح‌القدس عطا می‌فرماید، در چارچوبِ کتاب‌مقدس است. به همین دلیل است که مسیح فرمود: “هر آنچه من به شما گفتم، به یادتان خواهد آورد.” پس ضروری است که ما کلام مسیح را دقیقاً بدانیم. باید انجیل را دقیق بخوانیم و با کلام مسیح آشنا شویم، زیرا به این ترتیب، در مواقع نیاز، روح‌القدس آن را به یاد ما خواهد آورد. وقتی در وسوسه‌ها قرار می‌گیریم، وقتی دچار مشکلات می‌شویم و احساس می‌کنیم که ایمانمان سست شده است، روح‌القدس تعالیم مسیح و رسولان او را به یاد ما می‌آورد و به این طریق، ما را قوت می‌بخشد تا استوار بایستیم. و باز مسیح فرمود: “بسیار چیزهای دیگر دارم که به شما بگویم، امّا اکنون یارای شنیدنش را ندارید. امّا چون روحِ راستی آید، شما را به تمامی حقیقت راهبری خواهد کرد؛” (انجیل یوحنا ۱۶:۱۲-۱۳). این روح‌القدس است که چشمان ما را به روی حقیقت می‌گشاید و همیشه ما را به‌سوی آن هدایت می‌کند. پس در مسیر رشد، نباید از چیزی بهراسیم، زیرا روح‌القدس ما را حفظ کرده، هدایت می‌نماید.
سهم دیگری که خدا در رشد ما دارد، این است که “کلیسا” را در دسترس ما قرار داده است. کلیسا یعنی جمعِ ایماندارانِ به مسيح. در کتاب‌مقدس، این جمعِ ایمانداران، به بدنِ مسیح تشبیه شده که مسیح نیز سرِ آن است. ایماندارانِ به مسيح، مانند اعضای مختلف این بدن هستند. ایشان با یکدیگر پیوندی زنده و حیاتی دارند، در هر جای دنیا که باشند. ایمانداران واقعی در سراسر جهان، از هر فرقۀ درستی، چیزی را تشکیل می‌دهند که آن را “کلیسای جهانی” می‌نامیم. ایماندارانی نیز که در یک منطقۀ خاص گردِ هم می‌آیند، “کلیسای محلی” نامیده می‌شوند. ایمانداران در کلیسای محلی، باید یکدیگر را در ایمان تشویق کنند و وسیله‌ای باشند برای رشدِ روحانی یکدیگر. برای همین است که می‌گوییم خدا کلیسا را به‌وجود آورده تا ما در ایمانْ رشد کنیم.
علاوه بر این، مسیح به کلیسا، یعنی به بدن خود، خادمینی داده تا ایمانداران را در مسیر رشد روحانی کمک کنند. به همین دلیل است که پولس رسول فرموده: “و اوست که بخشید برخی را به‌عنوان رسول، برخی را به‌عنوان نبی، برخی را به‌عنوان مبشر، و برخی را به‌عنوان شبان و معلـّم، تا مقدّسان را برای کار خدمت آماده سازند، برای بنای بدن مسیح، تا زمانی که همه به یگانگی ایمان و شناخت پسر خدا دست یابیم و بالغ شده، به بلندای کامل قامت مسیح برسیم.” (رساله به افسسیان ۴:۱۱-۱۳). بله، این خادمین از سوی خدا مقرر شده‌اند تا به ایمانداران کمک کنند که برای خدمت به مسیح آماده شوند و با شناختِ دقیق پسر خدا، عیسی مسیح، رشد کنند و بالغ شوند و به بلندای کامل قامت مسیح برسند، یعنی به‌طور کامل شبیه به او شوند. این است هدف کلیسا. به همین جهت، بسیار مهم است که ایمانداران در جلسات کلیسای محلی شرکت کنند. مهم نیست تعداد افراد کلیسا چند نفر باشد. مهم این است که در جمعِ کسانی باشیم که بتوانند یکدیگر را تشویق و بنا کنند و به‌سوی رشد و بلوغ روحانی سوق دهند. مهم این است که به تعلیمات و موعظه‌هایی که خادمین از کلام خدا ارائه می‌دهند، توجه نماییم و از آنها به منظور رشد روحانی خود، تغذیه کنیم. البته در بعضی مناطق که مسیحیان در محدودیت و تحت آزار هستند، کلیسای رسمی وجود ندارد و ایمانداران در خانه‌ها و در گروههای کوچک گردِ هم می‌آیند. شرکت در جلسات خانگی نیز بسیار مفید است. اما در بعضی مناطق، ایمانداران حتی به این گروههای کوچک نیز دسترسی ندارند. در این صورت، می‌توانند از برنامه‌های مسیحی به زبان فارسی که از کانال‌های مسیحی از طریق ماهواره یا رادیو پخش می‌شوند، استفاده کنند. خوشبختانه امروزه اینترنت هم به کمکِ ایمانداران آمده و تعلیماتِ بسیار مفیدی از این راه در اختیار ایماندارانی قرار می‌دهند که به هیچ کلیسا یا گروهی دسترسی ندارند. فقط بايستی هوشيار بود و تعاليم صحيح را از تعاليم غلط تشخيص داد.
تا اینجا دیدیم که خدا سهم خود را در رشد و بلوغ روحانی ما، از طریق عطا کردنِ روح‌القدس و نیز کلیسا انجام می‌دهد. اما در اینجا لازم است به یک راه دیگر نیز اشاره کنیم که خدا از آن برای هدایت ما به رشد و بلوغ روحانی، استفاده می‌کند. این راه همانا مشکلات و سختیها است. خدا گاه اجازه می‌دهد که دچار زحمت و سختی شویم تا درسهایی ارزنده بیاموزیم و رشد کنیم. وقتی والدین ما، ما را به مدرسه فرستادند، این کار برای ما که کودک بودیم، دشوار بود. ما ترجیح می‌دادیم در خانه بمانیم و بازی کنیم. اما آنها می‌دانستند که رفتن ما به مدرسه و تحمل سختیِ یادگیری و فشار عصبیِ ناشی از امتحانات، چقدر برای آیندۀ ما مفید است. وقتی الآن به عقب نگاه می‌کنیم، متوجه می‌شویم که آنها چه خدمت بزرگی به ما کردند. خدا نیز می‌داند که تا زمانی که از کورۀ مشکلات عبور نکنیم، رشد نخواهیم کرد و درسهای لازم را نخواهیم آموخت. به همین دلیل، یعقوب رسول می‌فرماید: “ای برادرانِ من، هر گاه با آزمایشهای گوناگون روبه‌رو می‌شوید، آن را کمال شادی بینگارید! زیرا می‌دانید گذار ایمان شما از بوتۀ آزمایشها، پایداری به‌بار می‌آورد. امّا بگذارید پایداری کار خود را به کمال رساند تا بالغ و کامل شوید و چیزی کم نداشته باشید.” (رسالۀ یعقوب ۱:۲-۴). بله، سختیها و آزمایشها باعث رشد و بلوغ ما می‌شود. پطرس رسول نیز می‌فرماید: “و شما نیز به قدرت خدا و به‌واسطۀ ایمان، محفوظ هستید برای نجاتی که از هم‌اکنون آماده شده است تا در زمان آخر به ظهور رسد؛ و در این بسیار شادمانید، هر چند اکنون کوتاهزمانی بنا به ضرورت در آزمایشهای گوناگون غمگین شده‌اید، تا اصالت ایمانتان در بوتۀ آزمایش به ثبوت رسد و به‌هنگام ظهور عیسی مسیح به تمجید و تجلیل و اکرام بینجامد، همان ایمان که بس گرانبهاتر از طلاست که هر چند فانی است، به‌وسیلۀ آتش آزموده می‌شود.” (رسالۀ اول پطرس ۱:۵-۷). پولس رسول نیز می‌فرماید: “ما توسط او، (یعنی مسیح) و از راه ایمان، به فیضی دسترسی یافته‌ایم که اکنون در آن استواریم، و به امید سهیم شدن در جلال خدا فخر می‌کنیم. نه تنها این، بلکه در سختیها نیز فخر می‌کنیم، زیرا می‌دانیم که سختیها بردباری به‌بار می‌آورد و بردباری، شخصیت را می‌سازد، و شخصیت سبب امید می‌گردد؛” (رساله به رومیان ۵:۲-۴). بله، خدا از سختیها استفاده می‌کند تا ما را رشد دهد و به بلوغ برساند.
تا اینجا دیدیم که خدا چه سهم مهمی در رشد و بلوغ روحانی ما دارد. او روح‌القدس را به ما عطا می‌فرماید، کلیسا را در دسترس ما قرار می‌دهد و از سختیها استفاده می‌کند. حال سخن کوتاهی نیز در بارۀ سهم خودمان بیان کنیم. دو راه مهم برای رشد روحانی، که انجام آنها سهمِ ما را تشکیل می‌دهند، یکی مطالعۀ مرتبِ کتاب‌مقدس است و دیگری دعای مرتب. در این زمینه هرچقدر تأکید کنیم، باز کم است. در مقالۀ ششم در این زمینه توضیح مفصلی خواهیم داد. آنچه در اینجا مناسب است مطرح کنیم، این سؤال است که آیا اساساً متوجه هستیم که باید رشد کنیم یا نه. آیا به مسائل روحانی اهمیت می‌دهیم؟ آیا وجود خدا برای ما واقعی است؟ آیا اصلاً مشتاق رشد روحانی هستیم یا نه؟ پاسخ به این سؤال‌ها بسیار اساسی است، زیرا اگر مشتاقِ رشد روحانی باشیم، قطعاً، هم از امکاناتی که خدا برای ما مهیا می‌سازد استفاده خواهیم کرد و هم سهم خود را انجام خواهیم داد. توجه و علاقه، در اینجا نقش مهمی ایفا می‌کند. حساس بودن به صدای روح‌القدس، در این زمینه بسیار مهم است.
اما اگر ما سهم خود را انجام ندهیم، در واقع در مقابل رشد روحانی خود مانع ایجاد کرده‌ایم و به آن بلوغی که خدا برای ما در نظر گرفته، نخواهیم رسید. خدا به همۀ ما کمک کند تا گوشِ دلمان به نجوای پرمهر روح‌القدس حساس باشد، از موعظه‌ها و تعلیمات صحيحِ خادمینِ خدا استفاده کنیم، از مشکلات و سختیهای زندگی درس بگیریم و در مطالعۀ کلام خدا و دعا کوشا باشیم. آمین!