اعتقاد به روح‌القدس و تثلیث: در بخش قبلی از این مجموعه، به عقیدۀ شاهدان یهوه در مورد هویت عیسی مسیح پرداختیم. در این بخش بسیار مناسب است که به اعتقاد ایشان در مورد روح‌القدس بپردازیم و بعد شرح دهیم که این فرقۀ منحرف چه نظری در بارۀ موضوع تثلیث دارد.
فرقۀ منحرف شاهدان یهوه اعتقاد دارد که روح‌القدس نیرویی است که از سوی خدا فرستاده می‌شود تا از جانب او کارهایی را انجام بدهد. به این ترتیب، ایشان روح‌القدس را فاقد شخصیت می‌دانند، یعنی اعتقاد ندارند که روح‌القدس یک شخص است که دارای احساس و اراده و فکر باشد. باز ما طبق عادت، به کتاب‌مقدس مراجعه می‌کنیم، و با ذکر آیات، شرح خواهیم داد که کلام خدا دقیقاً چه تعلیمی در بارۀ روح‌القدس داده است.
نخست نگاهی به عهدعتیق می‌اندازیم. در اینجا باید یک تذکر کوتاه در مورد رابطۀ عهدعتیق، یا همان تورات و صُحُفِ انبیا، با عهدجدید، یا همان انجیل مقدس بدهیم. خدا در عهدعتیق، موضوعات را به‌شکل مقدماتی مطرح فرموده، ولی در کتاب عهدجدید، این موضوعات روشن و واضح بیان شده است. می‌توانیم تمثیل‌وار بگوییم که عهدعتیق مانند غنچه است و عهدجدید مانند گـُلِ شکفته. به همین دلیل است که می‌بینیم در عهدعتیق، موضوع روح‌القدس به آن روشنی که در کتاب عهدجدید آمده، باز نشده است. ولی با این حال، تعلیم عهدعتیق نیز حاکی از این است که روح‌القدس نیرویی مانند نیروی برق نیست، بلکه شخصیت دارد.
از همان ابتدای آفرینش، می‌بینیم که روح‌القدس در خلقت خدا فعال بود. در اولین کتاب تورات، کتاب پیدایش، فصل اول، آیۀ ۲ چنین می‌فرماید: “زمین تهی و بایر بود و تاریکی بر روی لـُجّه. و روح خدا سطح آبها را فرو گرفت.”. به‌سختی بتوانیم تصور کنیم نیرویی همچون نیروی برق، سطح آبها را “فرو بگیرد”. فقط یک شخص می‌تواند چنین کند. و بعد در کتاب پیدایش ۶:۳ می‌خوانیم که وقتی خدا شرارت بنی آدم را مشاهده کرد، اندوهگین شد و فرمود: “روح من در انسان دائماً داوری نخواهد کرد.”. آیا می‌توانیم تصور کنیم که نیروی برق بر کسی داوری کند؟ فقط یک شخص است که می‌تواند بر انسان‌ها داوری کند.
داوود نبی در مزمور ۱۴۳، آیۀ ۱۰ چنین دعا می‌کند: “مرا تعلیم ده تا ارادۀ تو را به‌جا آورم، زیرا خدای من تو هستی. روحِ مهربانِ تو مرا در زمین هموار هدایت فرماید.”. اولاً در اینجا روح‌القدس، “روح مهربان خدا” نامیده شده است. مگر برق می‌تواند مهربان باشد؟ دوم اینکه داوود از روح‌القدس می‌خواهد که او را “هدایت” کند. فقط یک شخص می‌تواند شخص دیگری را هدایت کند. در این مورد، آیاتِ بسیاری در عهدعتیق هست که مجال آن نیست که به همه اشاره کنیم. فقط یک آیۀ دیگر از کتاب نحمیا، فصل نهم، آیۀ ۲۰ نقل قول می‌کنیم. این کتاب حدود ۵۰۰ سال پیش از ولادت مسیح نوشته شده است. می‌فرماید: “روحِ نیکوی خود را به‌جهت تعلیم ایشان دادی.”. در اینجا باز می‌بینیم که روح‌القدس، “نیکو” خوانده شده. ثانیاً این روح‌القدس بود که بنی اسرائیل را تعلیم می‌داد. یک نیرو چگونه می‌تواند هم نیکو باشد و هم تعلیم بدهد. اینها همه کارهای یک شخص است، نه یک نیرو.
حال می‌رسیم به کتاب عهدجدید. همان گونه که کمی قبل شرح دادیم، تعلیمات مختلف الهی در عهدجدید بسیار روشن‌تر و مشخص‌تر بیان شده. این نکته در مورد روح‌القدس نیز صدق می‌کند. روح‌القدس در سراسر کتاب عهدجدید، به‌عنوان یک شخصْ در فعالیت است. در انجیل لوقا ۴:۱، در مورد مسیح، پیش از اینکه خدمت خود را آغاز کند، چنین آمده: “اما عیسی پر از روح‌القدس بوده، از اردن مراجعت کرد و روحْ او را به بیابان برد.”. بله، این روح‌القدس بود که مسیح را به بیابان برد تا مورد وسوسۀ شیطان قرار بگیرد. این کارِ یک شخص است، نه یک نیروی فاقد شخصیت و اراده.
عیسی مسیح در شبِ آخر زندگیِ بشری خود، تعالیم مفصلی در بارۀ روح‌القدس بیان فرمود. شاگردان او از خبرِ رفتنِ استادشان اندوهگین بودند. اما مسیح ایشان را تسلی می‌دهد و می‌فرماید: “من از پدرْ سؤال می‌کنم و تسلی‌دهنده‌ای دیگر به شما عطا خواهد کرد تا همیشه با شما بماند، یعنی روحِ راستی که جهان نمی‌تواند او را قبول کند، زیرا که او را نمی‌بیند و نمی‌شناسد، و اما شما او را می‌شناسید، زیرا که با شما می‌ماند و در شما خواهد بود.” (انجیل یوحنا ۱۴:۱۶-۱۷). اولاً روح‌القدسْ “تسلی‌دهنده” خوانده شده. فقط یک شخص می‌تواند شخص دیگری را تسلی بدهد. ثانیاً به روح‌القدس با ضمیر شخصی “او” اشاره شده، نه “آن”. ما به برق نمی‌گوییم “او”، بلکه می‌گوییم “آن”. در همین فصل از انجیل یوحنا، مسیح باز در مورد روح‌القدس فرمود: “تسلی‌دهنده، یعنی روح‌القدس، که پدر او را به اسم من می‌فرستد، او همه چیز را به شما تعلیم خواهد داد و آنچه به شما گفتم به یاد شما خواهد آورد.” (یوحنا ۱۴:۲۶). در اینجا گفته شده که روح‌القدسْ شاگردان را تعلیم خواهد داد و فرمایشهای مسیح را به یادِ ایشان خواهد آورد. اینها همه کار یک شخص است، نه یک نیرو.
باز در یوحنا ۱۵:۲۶-۲۷، مسیح فرمود: “چون تسلی‌دهنده که او را از جانب پدر نزد شما می‌فرستم آید، یعنی روحِ راستی که از پدر صادر می‌گردد، او بر من شهادت خواهد داد. و شما نیز شهادت خواهید داد، زیرا که از ابتدا با من بوده‌اید.”. همان طور که ملاحظه کردید، مسیح می‌فرماید که روح‌القدس بر او شهادت خواهد داد، درست همان گونه که شاگردان شهادت خواهند داد. تصورِ اینکه نیرویی بر کسی شهادت بدهد، غیر ممکن است. شاگردان مسیح بر او شهادت می‌دادند، چونکه انسان بودند. پس اگر قرار باشد روح‌القدس نیز بر مسیح شهادت بدهد، باید حتماً یک شخص باشد، نه یک نیرو.
و باز خداوندگارِ ما عیسی مسیح در بارۀ روح‌القدس چنین فرمود؛ خوب دقت کنید: “و بسیار چیزهای دیگر نیز دارم به شما بگویم، لٰکن الآن طاقت تحمل آنها را ندارید. ولیکن، چون او، یعنی روحِ راستی آید، شما را به جمیع راستی هدایت خواهد کرد، زیرا که از خود تکلم نمی‌کند، بلکه به آنچه شنیده است سخن خواهد گفت و از امور آینده به شما خبر خواهد داد. او مرا جلال خواهد داد، زیرا که از آنچه آنِ من است خواهد گرفت و به شما خبر خواهد داد.” (یوحنا ۱۶:۱۲-۱۴). در این آیات، نکات بسیار مهمی مطرح شده و ما فقط به چند موردِ آن اشاره می‌کنیم. اولاً مسیح فرمود که روح‌القدس ایشان را “به جمیع راستی هدایت خواهد کرد.”. دوم اینکه روح‌القدس “تکلم” می‌کند، یعنی سخن می‌گوید. مگر نیروی برق می‌تواند سخن بگوید؟ سوم اینکه روح‌القدس “از امور آینده به شما خبر خواهد داد.”. و نکتۀ بسیار مهم این است که روح‌القدس مسیح را جلال خواهد داد. مسیح می‌فرماید که روح‌القدس “از آنچه آنِ من است خواهد گرفت و به شما خبر خواهد داد”. آیا این می‌تواند کار یک نیرو باشد؟ چه کسی جز یک وجودِ صاحب شخصیت می‌تواند چنین کارهایی انجام دهد؟
همین تعداد آیاتی که ذکر کردیم، نشان می‌دهند که روح‌القدس یک شخص است، نه یک نیرو. در این مورد در سراسر کتاب عهدجدید آیه به‌فراوانی هست که ضروری نمی‌بينيم آنها را ذکر کنیم. اما در اینجا مناسب است به یک نکتۀ بسیار مهم دیگر اشاره کنیم. مطابق کلام مقدس خدا، روح‌القدس نه‌تنها یک شخص است، بلکه صاحب الوهیت نیز هست، یعنی خدا است. به همین دلیل است که همۀ مسیحیان، از هر فرقه و شاخه‌ای، چه کاتولیک، چه اُرتودُکس و چه پروتستان، به یک خدای واحد اعتقاد دارند که در وجودش سه شخص هست، پدر، پسر و روح‌القدس. این سه شخص، دارای ذات الهی هستند. ما سه خدا نداریم، بلکه یک خدای واحد را می‌پرستیم که سه شخص متمایز دارد. این همان نکته‌ای است که به آن می‌گوییم “تثلیث مقدس”. برای همین است که مسیح بعد از قیام مبارکش از مردگان، به رسولانش مأموریت بزرگی داد و فرمود: “رفته، همۀ امت‌ها را شاگرد سازید و ایشان را به اسم اب و ابن و روح‌القدس (یعنی پدر و پسر و روح‌القدس) تعمید دهید.” (انجیل متی ۲۸:۱۹). با توجه به اینکه اسم پسر و روح‌القدس در کنار اسم پدر آمده، مشخص است که اینها هر سه جزو ذات خدای واحد هستند. ما از کتاب عهدعتیق می‌دانیم که خدا جلال و اکرام خود را با کسی تقسیم نمی‌کند. پس اگر نام پسر و روح‌القدس در کنار نام پدر آمده، مشخص می‌شود که مسیح به‌روشنی تعلیم می‌دهد که روح‌القدس نیز دارای ذات الهی است. بر خلاف تعلیم شاهدان یهوه، روح‌القدس نه‌تنها نیرو نیست و شخصیت دارد، بلکه او نیز مانند پسر، دارای ذات الهی است و با پدر و پسر، یک خدای واحد را تشکیل می‌دهد. ایمان داشتن به این تعلیم، نیاز به مکاشفۀ خاص روح خدا دارد تا چشمهای ما را بگشاید و این راز را، یعنی راز تثلیث را بپذیریم.
مسیح در انجیل یوحنا ۱۵:۲۶ چنین فرمود: “لیکن چون تسلی‌دهنده که او را از جانب پدر نزد شما می‌فرستم آید، یعنی روح راستی که از پدر صادر می‌گردد، او بر من شهادت خواهد داد.”. همانطور که تأکید کردیم، روح‌القدس از پدر صادر می‌شود. و پدر چیزی از خودش صادر نمی‌کند، مگر اینکه از ذات خودش باشد.
یک قسمت دیگر نیز از عهدجدید هست که به‌روشنی بر الهی بودن روح‌القدس شهادت می‌دهد. این قسمت در رسالۀ اول پولس رسول به قرنتیان ۱۲:۴-۱۱ یافت می‌شود. در این آیات، پولس رسول مشکلی را که در این کلیسا پیش آمده بود اصلاح می‌کند. بعضی از مسیحیان قرنتس فکر می‌کردند که فقط کسانی روحانی هستند که به زبانها تکلم کنند. پولس می‌گوید نه، همۀ عطایای روحانی از جانب خدا هستند، نه فقط عطای تکلم به زبانها. او در آیات ۴ تا ۶ چنین می‌فرماید: “نعمت‌ها انواع است (یعنی انواع مختلف دارد)، ولی روح (یعنی روح‌القدس) همان. و خدمت‌ها انواع است، اما خداوند (یعنی مسیح) همان. و عمل‌ها انواع است، لٰکن همان خدا همه را در همه عمل می‌کند.”. آیا توجه کردید چگونه پولس رسول عطایا و نعمت‌ها و خدمت‌های روحانی را به سه شخص از خدای واحد نسبت می‌دهد؟ او می‌فرماید که همۀ این عطایا، از جانب روح‌القدس، و خداوندگار ما مسیح، و خدای پدر هستند، بله، از خدای واحدی که سه شخص دارد، پدر، پسر و روح‌القدس. سپس، در آیۀ ۱۱، یک نکتۀ بسیار مهمِ دیگر در بارۀ روح‌القدس بیان می‌کند. می‌فرماید: “در جمیع اینها (یعنی در همۀ این عطایا و خدمت‌ها) همان یک روحْ فاعل است که هر کس را فرداً به‌حسب ارادۀ خود تقسیم می‌کند.”. پولس قبلاً فرموده بود که هر سه شخص از تثلیث مقدس، در بخشیدنِ عطایا دخیل هستند. در این آیه می‌فرماید که این عطایا را روح‌القدس عطا می‌کند، و نه فقط این، بلکه آنها را به هر کس مطابق ارادۀ خودش می‌بخشد. در اینجا نه‌تنها می‌بینیم که روح‌القدسْ ذاتِ الهی دارد، بلکه یک شخصِ کامل هم هست، چونکه اراده دارد. در واقع، اگر مسیح، طبق آیات مختلف عهدجدید، سَرِ کلیساست، روح‌القدس گردانندۀ کلیساست. این روح‌القدس است که کلیسا را اداره می‌کند. به همین جهت است که پولس رسول وقتی با رهبران کلیسای افسس وداع می‌کرد، همین نکته را به ایشان یادآوری نمود و فرمود: “پس نگاه دارید خویشتن و تمامی آن گله را (یعنی کلیسا را) که روح‌القدس شما را بر آن اسقف (یعنی ناظر) مقرر فرمود”. (کتاب اعمال ۲۰:۲۸). در این آیه نیز به‌روشنی گفته شده که خادمین کلیسا را روح‌القدس تعیین می‌کند. روح‌القدس جزو ذات خداست. ما خدای تثلیث را عبادت می‌کنیم، پدر، پسر و روح‌القدس را.
پس دیدیم که چگونه شاهدان یهوه در مورد روح‌القدس نیز عقیده‌ای کاملاً اشتباه و بر خلاف کتاب‌مقدس دارند. باید دعا کنیم تا خدا چشمان ایشان را باز کند. مشکل اینها این است که کتاب‌مقدس را برای خودشان نمی‌خوانند. ایشان فقط آیاتی را می‌خوانند که از طرف رهبرانشان به ایشان دیکته می‌شود. اگر کتاب‌مقدس را برای خودشان بخوانند، یعنی تماماً و در چارچوب کاملش، خودشان نیز این حقایق را خواهند دید. ما نیز وظیفه داریم به ایشان کمک کنیم، اما با روحیه‌ای ملایم و با ملاطفت و بدون بحث و جدل.